EYT’nin tarihi mahsus olmuştu! Demincek dahi tekaütlük formülü ortaya daha çok

Emeklilikte Yaşa Takılan (EYT) ve bu nedenle elan zor olamamış vatandaşların merakla beklediği süreçte sona yaklaşılıyor. Bu yılın sonuna akla yatkın tamamlanması planlanan çalışmalar tamamlandığında eskiz, Iş ve Toplumsal Asayiş Bakanı Vedat Bilgin eliyle Reisicumhur Recep Tayyip Erdoğan’a sunulacak.

İLK YIL MALİYETİ 110 MİLYAR LİRAYI BULABİLİR

Yüz binlerce âdem cümbüş içerisinde EYT çalışmasını beklerken, düzenlemenin hazineye hangi kadara dünyalık olacağı ise zaaf ediliyor. Tahminî 5 milyon kişinin faydalanması muhtemel çalışmada, bütün vatandaşların bire bir anda zor olamayacağı öngörülüyor. Masada 3 yöntem tutulurken EYT’nin önce yılında hazineye maliyetinin ise; 90-110 milyar lirayı bulacağı hesap ediliyor.

1 MİLYON KİŞİ YARARLANABİLECEK

Türkiye Gazetesi’nin haberine göre belirlenecek modelde, tekaüt olmak için yıl ve prim gününü pekiştirmek gerekiyor. Bilfarz, emeklilikte müddet şartı 25 sene adına alındığında; gönül, 25 yılı doldursa birlikte prim gününü doldurmamış olabiliyor. Benzer şekilde, 1999’un eylül ayı öncesinde işe giren kişinin de 25 yılı dolmamış akseptans ediliyor. Bu nedenle emeklilik zamanı, 2024’ü bulabiliyor. Bu kapsamda EYT’bile emekliliklerin topluca değil, lime lime gerçekleşmesi söz konusu oluyor. Nedeniyle düzenlemeden geçmiş etapta şartları taşıyan kestirmece tıpkı milyon kişinin yararlanması öngörülüyor. Vazgeçilen primlerle alay malay EYT’nin önce yılında hazineye 90-110 bilyon teklik arası bir maliyet getirmesi bekleniyor.

3 YÖNTEM GÜNDEMDE

Uzmanlar, EYT’lilerin bir kısmının esasen çalışacağını veya zor olanların namına yıpranmamış istihdamlar ile vazgeçilen primin benzeri kısmın baştan kazanılacağını ve prim amacıyla borçlananların ödemelerini hesaba katarak bu maliyetin elan bile düşeceğini hesapladı. Bu çerçevede, iyon aydan aya hem kademelendirileceğini hem de düşeceğini belirtti. Uzmanlar bahis konusu yükü “katlanılabilir” adına nitelendirdi.

FİNLANDİYA MODELİ: Masadaki geçmiş alternatif, aylıklardan aynı miktar kopukluk yapılarak temas yaş şartı aranmaksızın 1999 öncesi işe girenlerin emekli edilmesi. Bu formülde aylıklardan yüzdelik 2-3 gedik yapılıyor ve emekliliğin önü açılıyor. Bu dublör daha geçmiş Finlandiya’bile uygulanmıştı. Finlandiya, daha sonradan bu modelden vazgeçmişti.

YAŞIN DÜŞÜRÜLMESİ MODELİ: EYT’de benzeri değişik alternatif birlikte emeklilik yaşının düşürülmesi. Erkeklerin ve kadınların emekliliğinin 2-3 gözyaşı kadar öne çekilmesini öngören yöntem de konuşuluyor. Uzmanlar ise bu seçeneğin farklı tıpkısı EYT sorunu ortaya çıkaracağını, şimdikinden değişik olarak yalnız hoşnutluk takılanların, gözyaşı aralığının değişeceğini değerlendiriyor.

1999 FORMÜLÜ: 8 Ilkgüz 1999 öncesi işe giren kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yılı ve prim gününü doldurmuş olanların, direkt zahmetli edilmesi ise aynı diğer almaşık. Uzmanlar, bu formülün yer uygulanabilir metot olduğunu rapor ediyor.

EYT PROBLEMİNİN KAYNAĞI NE?

8 Ilkgüz 1999 öncesi işe girmiş olanlar üzere emeklilikte gözyaşı şartı aranmıyordu. O dönemde sene ve prim gününü dolduran zahmetli olabiliyordu. Daha sonra emeklilik amacıyla kademeli olarak yaş şartı getirilmişti. Bu dahi EYT sıkıntısını ortaya çıkarmıştı.



Share: