Fatih Şehriyâr Mehmet’in Trabzon’u fetih rotası belirlenmeye başladı

?????Osmanlı padişahlarından Fatih Şehriyâr Mehmet’in Trabzon’u fethederken kara ordusunun kullandığı güzergah ile 2400 sene evvel Pers prensi iki ahi arasındaki savaşa katılan paralı askerlerin yürüdüğü fakat yıllardır araştırmalara karşın tayin edilemeyen rota, TÜBİTAK’ın üstelik desteğiyle ehlihibre akademisyenlerce saptanmaya çalışılıyor.

Karadeniz Beceri Üniversitesi (KTÜ) İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Arsıulusal İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. İsmail Köse’nin yürütücülüğündeki “MÖ 401-400 yılında Onbinler’in ve 1461 yılında Fatih Sultan Mehmet’in Karadeniz’e finiş güzergahlarının belirleme edilerek modellendirilip coğrafi işaretle belirlenmesi” projesi, AB destekli COST Aksiyonu Veri ve Teknolojide Avrupa İşbirliği Programı-SEADDA kapsamında KTÜ Uygulayım Bilimi Transferi Aplikasyon ve Araştırma Merkezi’nin katkısıyla hazırlanarak TÜBİTAK’a sunuldu.

TÜBİTAK’ın desteğiyle hayata geçirilen projeyle ?g?????ünümüzden 2400 yıl önce Pers prensi Kyros’un iktidarı ele buyurmak için ağabeyi 2. Artakserkes ile yaptığı Kunaksa Savaşı’nda yardıma çağırdığı 10 bin paralı askerin kullandığı güzergah ile 1461 yılında Trabzon’u fetheden Fatih Odalık Mehmet’in yağız ordusunu yürüttüğü güzergahı sınırlamak isteyen fen insanlarınca himmet başlatıldı.

Bu kapsamda Trabzon, Gümüşhane ve Bayburt’taki kavga ile fetih rotaları, KTÜ’den harita mühendisi Prof. Dr. Ebru Çolak ve Prof. Dr. Fevzi Karslı, eskiçağ tarihçisi Hekim Akademisyen Osman Irade, Osmanlı tarihçisi Hekim Öğretim Üyesi Miraç Kele, Trabzon Üniversitesi’nden coğrafyacı Prof. Dr. Ağır Akbaş, Erzurum Atatürk Üniversitesi’nden Doç. Dr. Yasin Topaloğlu, Gümüşhane Üniversitesinden Doç. Dr. Kavi Aksoy ile Bayburt Üniversitesi’nden Asistan Hüseyin İlhan’ın yer aldığı kadro, alan çalışmalarının birinci gün bir numara etabını tamamladı.

Çalışmaların, kısaca 2 yılda tamamlanması planlanıyor.

“Bilgiler ve olgular şekillenmeye başladı”

Proje yürütücülerinden Doç. Dr. İsmail Köse, AA muhabirine, projenin amacının, Onbinlerin geçiş yolu ve Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon fethi esnasında kullandığı rotanın, Bayburt-Aydıntepe’den Trabzon’a kadar belirlenmesi, haritalandırılması ve harita üzerinde modellendirilmesi olduğunu söyledi.

İlk namına projeyi yazmak amacıyla grup kurduklarını dile getiren Köse, “Haritacılardan, coğrafyacılardan, eskiçağ tarihçilerinden, Osmanlı ve cumhuriyet tarihçilerinden takım oluşturduk. Serbest tıpkı edebiyat var. Taradık ve projemizi yazdık.” ifadesini kullandı.

Köse, projenin ikinci aşamasının birlikte vadileri ve arazileri geçindirmek olduğuna dikkati çekerek, muhtemel hep yolları incelediklerini belirtti.

Yollar üzerindeki şehitlikleri, taş tümsekli köprüleri, bozuk hanları, kaleleri ve dikiz kulelerini birlikte GPS koordinatları ile kaydettiklerini aktaran Köse, tıpkısı ahir aşamada bu koordinatların harita konusunda işlenerek modelleneceğini tabir etti.

Köse, elan hep yolları inceleyemediklerini aktararak, “Bilgiler ve olgular şekillenmeye başladı. Kayran araştırmalarımız 2023 Mayıs ayına kadar sürecek. Haritalandırma, modellendirme ve yayına transfer sonuç 6 kocaoğlan kapsayacak.” dedi.

“Onbinlerin evet de Fatih’in izinde yürüyebilirsiniz”

Güzergah boyunca belirleme ettikleri taş mefruş yolların, hanların, köprülerin, kalelerin ve değişik envanterin bulunmayan olmaya başladığını aktaran Doç. Dr. Köse, “Tığ bunu kayıda aktarıyoruz, tescilliyoruz. Nerede olduğunu koordinatlarıyla tespit ediyoruz. Çökelge taşı yoksa bile modellendirildiğinde harita üstüne gidip balçık taşının yerini bulabilirsiniz.” değerlendirmesinde bulundu.

Köse, söz konusu çalışmanın turistik destinasyonlar oluşturacağını belirterek, şöyle bitmeme etti:

“Trabzon limanı tarih boyunca İran’a, Itidalli Asya’ya, Türkistan’a ve Çin’e revan ticaretin ve o bölgelerden ticaretin ana muvasala noktalarından birisi. O güzergahın ayrımsız kısmında bakir bire bir rota ve gezi alanı oluşmuş olacak. Onbinlerin ya birlikte Fatih’in izinde yürüyebilirsiniz. Yürürken taş köprüleri, yıkılmış olsa birlikte hanları, taş mefruş yolları, dikili taşları görebilirsiniz. Bu nazik tıpkısı turistik ayar kazandırır.”

bahis konusu çalışmanın kırsal kesimdeki vatandaşa da yardım sağlayacağına dikkati calip Köse, “Bizim projemiz gelişigüzel fiziki müdahaleyi kapsamıyor. Ağız Ağıza belirleme ve haritalandırma üzerinde gidiyor.” diye niteleyerek konuştu.

“Bu zamana büyüklüğünde mamul arz teferruatlı say olacak”

Doktor Öğretim Üyesi Osman Ferman birlikte projeyle Onbinlerin ve Fatih’in kat güzergahını araştırırken tıpkısı zamanda tarihi yol güzergahlarını üstelik belirginleştirmeye ve tanıtmaya çalıştıklarını tabir etti.

Yaklaşık 6-7 majör kez güzergahı olduğunu kaydeden Ferman, “Tabii bunlar haricinde daha âdeta alternatif posta güzergahları bile var. Bunları harita üzerinde çizdikten sonradan incelemeye karar verdik. Genişlik doğudan başladık. Çalışmalarımızı Bayburt’tan itibaren Maçka’evet akilane bitmeme ettirdik.” dedi.

Emir, bahis konusu alanda yapılan faaliyetleri birlikte anlatarak, sözlerini şöyle sürdürdü:

“El güzergahlarını belirlerken değme soy envanteri birlikte araç altına alıyoruz. Bu projenin böylece tıpkısı modellendirme ile sayısal tıpkı harita hazırlandığı zaman şu an etkin durumda olan sitemize yüklenecek. İnsanlar bu siteye girip mamul haritayı açtığı zaman Onbinlerin periyot yolu ve Fatih Odalık Mehmet’in akıbet verilere göre kullanmış olduğu defa güzergahını kayran araştırmalarıyla tescillendirilmiş yerine görecekler. Elbette kim hiçbir antlaşma yüzde beniz tanımlamada bulunamayız amma bizim çalışmamız bu konuda bu zamana kadar mamul sunu uzun çalışma olacak.”

Meydan araştırması sırasında birçok ecnebi turistle de karşılaştıklarını aktaran Ferman, “Bu tarihi yolları ve yollar üzerindeki kültürel yapıları incelemeye gelen ecnebi turistlerle karşılaştık. Dolayısıyla hakeza tıpkı el güzergahının turizm açısından de çok dikkat çekeceğini düşünüyorum.” diye niteleyerek konuştu.

“Projenin terbiye konusundaki çıktısı da heybetli”

Prof. Dr. Zor Deniz Kazı bile projenin gün ağırlıklı görülse da arazide geçtiği için mefret ayaklarından birisini coğrafyanın oluşturduğunu belirtti.

Projenin kırsal kalkınma ve turizm anlamındaki çıktılarının koskocaman olduğuna dikkati çekici Akbaş, şunları kaydetti:

“Bu yollar harita üstünde modellendiğinde, hanları, şehitlikleri ve başka unsurları harita mümasil üzerinde ortaya çıktığında tığ aslında şurası da yapabiliyor olacağız. Güzergahlar galiba. Bu güzergahlar üzerindeki tarihi ve kültürel unsurların, doğal unsurların, nebat örtüsünün kıyıdan itibaren yüksekliğe akıllıca değişkenliğini, basamaklarda farklılaştığını üstelik görebiliyoruz. Tamam unsurları ortaya koyduğunuzda coğrafya ve zaman öğretimi açısından bile çokça akla yatkın bire bir öğrenme ortamı oluşacak.”

Prof. Dr. Akbaş, bu kapsamda projenin yetişek konusundaki çıktısının bile koskocaman olduğunu sözlerine ekledi.



Share: