Haftanın tarihine bakış

Halas Savaşı, Başkumandan Gazi Mustafa Eksiksizlik Kâmil’nın 26 Ağustos 1922’da sabaha alın verdiği emirle başlattığı Nazik Hücum ve 30 Ağustos’taki “Başkumandanlık Meydan Savaşı” zaferiyle sonuçlandı.

Başkomutan Mustafa Eksiksizlik Rabıtalı, Türk ordusunun Halas Savaşı’nda kazandığı sunu mehabetli zaferin arifesinde, 30 Ağustos sabahında Zafertepe Çalköy’de birliklere hücum emrini verdi. Onun şahsen yönettiği Dumlupınar’daki saha muharebesinde alp Mehmetçik, Yunan birliklerini Allıören, Keçiler, Kızıltaş Deresi yolunun iki birlikte tamamen sarıp imha etti.

Balaban Taarruz ve Başkumandanlık Meydan Muharebesi 30 Ağustos’ta zaferle noktalandı.

Mustafa Kemal Ağır, galebe sonrası 1 Eylül’üstelik Dumlupınar’da, Batı Cephesi’ndeki kamu subay ve erlere çağrılmak üzere yayımladığı bildiride, “Bilcümle arkadaşlarımın, Anadolu’da elan başka yer muharebeleri birlikte verileceğini göz uğrunda bulundurarak ilerlemesini ve herkesin düşünce gücünü ve yurtseverliğinin kaynaklarını kullanarak, yarışmayı hep gücüyle sürdürmesini murat ederim. Ordular, önceki hedefiniz Akdeniz’dir, müstakbel!” emrini verdi.

Sığınmacı dramı tıpkı fotoğrafla dünyayı sarstı

Muğla’nın Bodrum ilçesinden Yunanistan’ın İstanköy Adası’na kaçakları taşıyan şişme bot, Akyarlar Mahallesi ve Aspat açıklarında battı. 8’i çocuk 12 kişinin hayatını kaybettiği fenomen sonrası ortaya sâdır safiha Türkiye ve acun kamuoyunda aksiseda uyandırdı.

Doğan Bilgelik Ajansı muhabiri Nilüfer Çipo’in çektiği, boğularak hayatını kaybeden kollar ortada kâin 2 yaşındaki Aylan Kurdi’nin kıyıya vuran cesedine ilgili foto, dünyanın mülteci krizine bakışını değiştirdi. Hayatını kaybedenler ortada, minik Aylan’ın 3 yaşındaki ağabeyi Galip Kurdi ile annesi Zahidin Kurdi üstelik bulunuyordu.

Faciadan kurtulan ağababa Abdullah Kurdi, “Bütün dünyanın bizi görmesini istiyorum. Bilcümle dünyanın gözlerinin bizim üzerimizde olmasını istiyorum. Tığ aynı kızdırma muammer olabiliriz amma bizden ahir insanların aynı felaketi yaşamasını istemiyorum.” ifadelerini kullandı.

Abdullah Kurdi, kızı, oğlu ve eşini Suriye’nin Ayn ahali Fellah (Kobani) kentinde toprağa verdi.

Olayın arkası sıra başlatılan soruşturma kapsamında adliyeye atıf edilen 3 meşkûk, “muhacir kaçakçılığı açmak” ve “bilinçli taksirle ölüme sebebiyet vermek” suçlarından tutuklandı.

Suriyeli göçmenlerin dramının simgesi oldu

Cansız bedeni sahile vuran 2 yaşındaki Aylan, uluslararası kamuoyunda Suriyeli göçmenlerin yaşadığı dramın simgesi oldu.

Başta Avrupa koyulmak amacıyla ÇAKER ve Orta Doğu’dan haddinden fazla sayıda mezun, görüntülerin arsıulusal basında degaje saha bulması konusunda konuyla ilişik değerlendirmelerde bulundu.

İspanya, Fransa, İtalya başbakanları, muhacir sorununun çözümüne müteveccih uluslararası alanda girişim atılması çağrısı yaptı.

Fransa’da iktidarın beraberinde esas muhalefetteki Cumhuriyetçiler Partisinin kebir isimleri, Suriyeli çocuğun fotoğrafından dip sıkıntı duyduklarını dile getirdi.

Belli çivi vesair olaylar

29 Ağustos

1521- Türk orduları Belgrad’ı fethetti.

1526- Kanuncu Hükümdar Süleyman komutasındaki Osmanlı orduları, Mohaç Kayran Savaşı’nı kazandı.

1855- Osmanlı’da evvel lif görüşmesi yapıldı. İstanbul-Edirne, İstanbul-Şumnu hattının tamamlanmasıyla ilk makara Şumnu’dan İstanbul’a gönderildi. Kırım Savaşı’ndan bilgi veren telgrafta, “Bağlaşık askerleri Sivastopol’a girmişlerdir.” yazılıydı. Türk birlikleri de müttefikler arasındaydı.

1924- Almanya, cidal tazminatının ödenmesine ilgilendiren, müttefiklerce hazırlanan Dawes Planı’nı onayladı.

1929- Graff Zeppelin hava gemisi, 21 dolaşma süren acun turunu tamamlayarak Lakehurst’a döndü.

1933- Nazilerin tutukladığı Yahudiler, toplama kamplarına gönderilmeye başlandı.

1936- İstanbul’da, tarihi yarımadayı Beyoğlu yakasına bağlayan Atatürk Köprüsü’nün temeli atıldı.

1938- Nazım Bilgelik, Harp Okulu ve Armada davalarından bütün 28 sene 4 ay hapse mahkum edildi.

1945- Padişah II. Abdülhamid’in 400 milyon dolarlık bırakıt davasını varisleri kazandı.

1947- ÇAKER’li marifet adamları, çekirdeksel yoğun amacıyla plütonyumu parçalamayı başardı.

1955- Kıbrıs Konferansı Londra’da toplandı.

1964- Ankara, İstanbul ve İzmir’birlikte Kıbrıs üzerine iri yürüyüşler ve mitingler düzenlendi.

1982- İsveçli sinema oyuncusu Ingrid Bergman öldü.

1986- Üçüncü Cumhur Reisi Izzet Bayar’ın cenazesi, doğum yeri Umurbey’bile törenle toprağa verildi.

1988- Adlı ressam Aziz Eyüboğlu, 76 yaşında hayatını kaybetti.

2005- Katrina kasırgası MEMLUK’nin güneyini vurdu, 1200 yaşama öldü.

2010- Endonezya’nın Sumatra Adası’ndaki Mount Sinanbug Yanardağı, 400 yıl aradan sonraları faaliyete geçti.

30 Ağustos

M.Ö. 30- Bozuk Mısır’da Ece Kleopatra intihar etti.

1908- Hicaz demir yolu açıldı.

1922- Şişman Atak zaferle sonuçlandı.

1924- Gazi Mustafa Kemal Ağır, Başkumandanlık Yer Savaşı’nın ikinci sene dönümünde, Dumlupınar’da Gayrimuayyen Çeri Anıtı’nın temelini attı.

1924- Türkiye İş Bankası, ilk işlemini yaparak faaliyetlerine başladı. Bankanın yapılış sermayesi 1 milyon liraydı.

1930- Ankara-Sivas demir yolu hattı ve Sivas İstasyonu, Başvekil İsmet Vakarlı’nın konuşmasıyla hizmete açıldı.

1937- Van Gölü’nde ilk vapur seferi yapıldı.

1937- Atatürk’ün manevi kızı Sabiha Gökçen’e, 1935’te girdiği Eskişehir Albeni Mektebi’nde “tayyareci diploması” verildi.

1952- Erzurum’da Aziziye Anıtı açıldı.

1974- BM Asayiş Konseyi, Kıbrıs’taki çatışmalar yüzünden evlerini terk edenlerin yürek içinde vurdumduymaz dönmelerine izin verilmesini öngören Fransa, İngiltere, Avusturya eş karar tasarısını rey birliğiyle kabul etti.

1977- Orgeneral Kenan Dünya, Esmer Kuvvetleri Komutanlığına atandı.

2000- Piyes sanatçısı Gürdal Kele, otama gördüğü İzmir SSK Bozyaka Hastanesi’nde sevimli veda etti.

2011- Reisicumhur Abdullah Gül, 30 Ağustos Zafer Bayramı ve Türk Silahlı Kuvvetleri Haset zımnında Genelkurmay Karargahında düzenlenen törende “Serdar” sıfatıyla kutlamaları kabul eden evvel Reisicumhur oldu.

2013 – 30 Ağustos Utku Bayramı Resepsiyonu’na ilk defa Reisicumhur Abdullah Gül ev sahipliği yaptı. Köşk’teki resepsiyona uymazlık liderleri Kemal Kılıçdaroğlu ve Çap Bahçeli katılmadı.

2015- Reisicumhur Recep Tayyip Erdoğan, 30 Ağustos Galibiyet Bayramı dolayısıyla “Başkumandan” sıfatıyla ilk defa Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde kabul töreni verdi.

2021- ABD Eşkal Kuvvetler Komutanı Orgeneral Kenneth McKenzie, KÖLE güçlerinin Afganistan’dan istifa sürecinin tamamlandığını açıkladı.

31 Ağustos

869- İslam bilgini Buhari yaşamını yitirdi.

1867- Fransız şair Charles Baudelaire öldü.

1876- V. Tasavvur tahttan indirildi, adına kardeşi II. Abdülhamit melik oldu.

1890- Brüksel Umumi Senedi ile kul ticareti yasaklandı.

1928- Bertolt Brecht’in “Üç Kuruşluk Opera” adlı oyununun evvel gösterimi Berlin’birlikte yapıldı.

1930- Il ve şehremanetinin birleştirilmesine karar verildi. Valiler, benzeri zamanda belediye reisi oldu.

1970- İzmir’da Akdeniz Olimpiyatları’nın yapılacağı Halkapınar Spor Tesisleri, inşaat sırasında yandı.

1988- Sarp Çizik Kapısı açıldı.

1988- Irak’ın kuzeyinden kaçan Iraklılar, Türk sınırlarından geçmeye başladı.

1997- Galler Prensi ve İngiliz Veliahdı Prens Charles’ın çarkıt eşi Prenses Diana, sevgilisi Dodi el Fayed ile şoförü Paris’te geçirdikleri gidiş geliş kazasında öldü.

2005- Irak’ın başkenti Bağdat’ta tıpkısı güreşçi köprüsü üstünde sâdır tıkışıklık dolayısıyla çoğu Şii hacı adayı bin sevimli hayatını kaybetti.

2015- Kazakistan’ın başkenti Nurlu Hükümdar (Astana) esaslı Kumay Kazı Bilimi Kompleksi’nde yapılan kazılarda Türk tarihine ilgilendiren 2 bin almanak kalıntılar aktarılma ışığına çıkarıldı.

2016- ÇAKER ile Küba arasında 1961’üstelik kesilen tarifeli ticari uçuşlar, iki ülkenin ilişkileri normalleştirme kararının arkası sıra baştan başladı.

2017- Irak Başbakanı Haydar el İbadi, Türkmenlerin yaşadığı Telafer ilçesinin terör örgütü DEAŞ’tan ağız ağıza kurtarıldığını duyurdu.

2018- Danıştay 2. Daire Üyesi Mustafa Yücel Özbilgin’in yaşamını yitirdiği, 4 kişinin yaralandığı 17 Mayıs 2006’da düzenlenen silahlı saldırıya ilgili eden Alparslan Arslan, “ağırlaştırılmış müebbet” ile 72 sene mahpushane cezasına çarptırıldı.

2021- Yağır Hasan Efendi’den bugüne mevrut Ortaoyuncuları Kavuğu’nu Münir Özkul’dan devralan Türk tiyatrosunun mehabetli isimlerinden Ferhan Şensoy, 70 yaşında İstanbul’da hayatını kaybetti.

1 Eylül

1481- Galatasaray Lisesi, devlet adamı yetiştirilmesi amacıyla Odalık II. Bayezid yoluyla kuruldu. Okulda 1868’dahi Frenkçe eğitime geçildi.

1715- Ilkokul yaşında yazboz tahtası sabık, 72 sene Fransa’yı yönetmen, Fransızların “Gün Kralı” XIV. Louis öldü.

1920- Fransızlar, başkenti Beyrut olan Lübnan devletini kurdu.

1922- Mustafa Eksiksizlik Vakarlı, Başkumandanlık Vadi Savaşı’nın kazanılması üstüne emrini verdi: “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!”

1923- Japonya’nın Tokyo ve Yokohama kentlerinde meydana gelen depremde 300 bin sevimli öldü.

1924- Ankara Kerem Konservatuvarının temelini oluşturan “Müzik Muallim Mektebi” Ankara’da açıldı.

1925- Birinci Tababet Kongresi Ankara’da toplandı.

1925- Mustafa Kemal Ağırbaşlı’yı Kastamonu dönüşünde Ankara’da karşılayanların ellerinde şapkaları vardı.

1929- Arapça ve Farsça dersleri okullardan kaldırıldı.

1933- Denizyolları İşletmeleri izzet tekeline alındı.

1939- Almanya’nın Polonya’ya saldırması üzerine II. Acun Savaşı başladı. Milyonlarca kişinin öldüğü savaşın başlamasının 50. yılında “Dünya Hazar Günü” ilan edildi.

1947- Amerikan Yardım Antlaşması imzalandı.

1949- İstanbul Radyosu deneme yayınına başladı.

1951- Ordinaryüs Prof. Dr. Mazhar Osman Usman, 67 yaşında İstanbul’da öldü.

1967- Türkiye’deki Kıbrıslı mücahitler ve öğrenciler, hükümeti protesto etti. İçişleri Bakanı Faruk Sükan, protestocuların hudut dışı edilebileceğini açıkladı.

1969- Muammer Kaddafi, Libya’da askeri darbeyle Kral İdris’i devirdi.

1974- Magosa’ya sınırlanmış Muratağa ve Sandallar köylerinden 88 Türk’ün öldürülüp yakılarak çukura gömüldükleri anlaşıldı.

1976- Yüzücü Erdal Acet, Manş Denizi’ni 9 saat 2 dakikada geçerek dünya rekoru kırdı.

1982- İlk ve ortaöğretimde kült dersi mecburi kılındı.

1985- Kuşadası Davutlar yöresinde sâdır orman yangınında tıpkısı orman bekçisi ile 14 çeri şehit oldu.

1998- Türk sinemasına 46 sene bakım veren direktör Osman F. Seden ölüm etti.

2003- Denizli Valisi Recep Yazıcıoğlu, Ankara’ya 30 kilometre uzaklıkta gidiş geliş kazası geçirdi. Yazıcıoğlu 8 Eylül’üstelik yaşamını yitirdi.

2007- İngiliz ordusunun 1930’lu yıllarda yüzlerce Hindu leşker üzerinde hardal gazının etkilerini araştıran deneyler yaptığı ortaya çıktı.

2013- Rum Ajansı, Kürtçe vukuf yayımına başladı. AA, böylece nişane dilini altıya çıkarmış oldu.

2016- HSYK Genel Kurulu, FETÖ soruşturması kapsamında arızi yerine görevden uzaklaştırılan 543 bilge ve savcıyı meslekten ihraç etti.

2 Eylül

1633- İstanbul Cibali’birlikte sâdır iri yangında 20 binden fazla bina tekmil oldu. Katip Çelebi’ye göre kentin beşte biri yandı.

1651- Mahpeyker Kösem Sultan, boğdurularak öldürüldü.

1898- Makineli tıpkısı savaşta ilk defa kullanıldı.

1900- Almanya ile ABD beyninde makara kullanımı başladı.

1922- Kurtuluş Savaşı’nda, Yunan Orduları Başkomutanı General Trikopis esir edildi.

1925- Hapishane ve zaviyelerin kapatılmasına ve memurların kapela giymesine değişmeyen verildi.

1929- Cumhuriyet gazetesinin düzenlediği ilk gösteriş yarışmasında Feriha Tevfik Eş, Türkiye güzeli seçildi. Feriha Tevfik, sinema ve tiyatro oyuncusu oldu.

1930- Mustafa Kemal Rabıtalı, Sadri Maksudi (Arsal) As’in “Türk Dili İçin” ünlü kitabına şunları yazdı: “Ülkesini, yüksek istiklalini korumasını bilen Türk milleti, dilini bile yabancı dillerin boyunduruğundan kurtarmalıdır.”

1938- Hatay Devletinin kuruluşu car edildi. Hatay Millet Meclisi geçmiş toplantısını yaptı ve Tayfur Sökmen’i cumhurbaşkanı seçti.

1945- Japonya Başbakanı Suziki, Tokyo Körfezi’ndeki Missouri Zırhlısı’nda Japonya’nın yönetiminin General Mac Arthur’a devrini öngören anlaşmayı imzaladı. ÇAKER Başkanı Truman zaferi car etti ve İkinci Acun Savaşı sona erdi.

1954- Ho Chi Minh, eskimemiş kurulan Şimal Vietnam Cumhuriyeti’nin başkanlığına seçildi.

1968- İran’daki depremde 11 bin gönül öldü.

1968- Gazeteciliği patika edinmiş geçmiş eş yazarlardan Sabiha Sertel, 73 yaşında Bakü’de ölüm etti.

1974- Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırı Kurumu (TÜBİTAK) Bili Ödülleri verildi. Cahit Arf ve Orhan İçen matematik, Erdal İnönü hikmet, Kazım Türker tababet dalında bergüzar aldı.

1985- Seki Limanı açıklarında 3 bin 400 yıl evvel batan, fil cerrar kayıt ve bakır, küfür parçalarıyla yüklü gemi enkazı bulundu.

1994- Halterci Naim Süleymanoğlu’na Arsıulusal Olimpiyat Komitesince, “Yüzyılın Arz Hayatiyetli Sporcusu Ödülü” verildi.

2001- İlk ruh naklini gerçekleştiren Cenup Afrikalı duygu cerrahı Christian Barnard, Kıbrıs’ta öldü.

2011- BM Anket Komisyonu, Gökçe Marmara saldırısıyla ait hazırladığı 105 sayfalık raporunu Genel Yazman Ban’a sundu. Raporda, İsrail ordusunun katmerli ve izah edilemeyen alçak kullandığı, yolculara ızdırap muamelede bulunduğu belirtildi. Bunun konusunda Türkiye, İsrail’le diplomatik ilişkilerini ikinci katip düzeyine indirdi, İsrail’le arasındaki askeri anlaşmaları askıya aldı.

2015- Muğla’nın Bodrum ilçesinden Yunanistan’ın İstanköy Adası’na kaçakları haiz şişme bot battı. Olayda, annesi ve kardeşiyle boğulan 2 yaşındaki Aylan Kurdi’nin kıyıya vuran cesedi, Doğan Fen Ajansı muhabiri Nilüfer Çıpa aracılığıyla fotoğraflandı. Türkiye ve arsıulusal kamuoyunda aksiseda uyandıran ışık, dünyanın sığınmacı krizine bakışını değiştirdi.

2016- Özbekistan Reisicumhur İslam Kerimov, 78 yaşında hayatını kaybetti. 27 yıldır Özbekistan’ı başöğretmen Kerimov, us kanaması dolayısıyla hastanede otama görüyordu.

2016- Rusya ile Türkiye arasındaki charter uçuşlarının yeniden başlamasının ardından önce uçak, Moskova’dan Antalya’ya indi.

2016- F klavyenin mucidi, Uluslararası Hikmet İşlem ve İletişim Federasyonu Türkiye Temsilciliği Fahri Başkanı Dr. İhsan Sıtkı Yener, 91 yaşında ölüm etti.

3 Eylül

1683- Viyana Kuşatması başarısızlıkla sonuçlandı.

1783- İngiltere, Paris’te imzalanan anlaşmayla MEMLUK’nin bağımsızlığını tanıdı.

1869- İstanbul’da Atlı Tramvay, Konstantin Karopana eliyle çalıştırıldı.

1883- Zalim yazar İvan Turgenyev, Paris yakınlarında öldü.

1895- İlk arzulu futbol maçı yapıldı. Latrobe, Jeanette’yi 12-0 yendi.

1908- Türkiye’deki ilk haftalık gülmece dergisi “Çeşit” yayımlanmaya başlandı.

1912- Deniz Kuvvetlerine şart bulmak amacıyla dünyanın geçmiş konserve fabrikası İngiltere’dahi açıldı.

1933- Kayseri-Ulukışla hattının tamamlanmasıyla Karadeniz ile Akdeniz’i birbirine bağlayan demiryolu tamamlandı.

1939- Ankara Radyo gazetesinin önce sayısı çıktı.

1939- Almanya’nın Polonya’yı işgalinden iki çağ sonraları İngiltere ve Fransa, Almanya’ya çarpışma car etti.

1952- Dert Dağı zirvesine Türk bayrağı dikildi.

1983- Başarmış Çakırhan, Ağa Konak Mimarlık Ödülü’nü aldı.

1988- Eski başbakanlardan Ferit Melen ebedî uyku etti.

1999- İstanbul Radyosu’nun önce spikerlerinden Tarık Gürcan, İstanbul’da 71 yaşında öldü.

2006- İstanbul Fatih’te İsmailağa Camisi’nin mütekait imamı Meze Ali Öztürk bıçaklanarak öldürüldü. Öztürk’ü bıçaklayan Mustafa Erdal, camide bulunanlar aracılığıyla linç edildi.

2008- Reisicumhur Abdullah Gül, Ermenistan Reisicumhur Sarkisyan’ın Erivan’daki Türkiye-Ermenistan Acun Kupası ekip elemesi ayak topu karşılaşması için yaptığı daveti akseptans etti.

2013- 28 Şubat süreci namına bilinen döneme ilişik eski Erkânıharbiyeiumumiye 2. Başkanı Orgeneral Acara Tıpkısı ve eski YÖK Başkanı Eksiksizlik Gürüz’ün de aralarında bulunduğu 103 sanığın, “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’ni cebren devirmeye, düşürmeye ortaklık” suçundan yargılanmasına başlandı.

4 Eylül

1063- Iri Selçuklu Devleti’nin kurucusu Çakır Bey öldü.

1682- İngiliz gök bilimci Edmund Halley, daha sonradan kendi adı sunulan kuyruklu yıldızı gördü.

1886- Apaçi yerlilerinin şefi Geronimo, KUL birliklerine teyit oldu. Sonuç büyük Amerikan-domestik savaşı sona erdi.

1919- Sivas Kongresi, Mustafa Kemal Rabıtalı’nın konuşmasıyla açıldı.

1932- Acun Hazar Konferansı, Avusturya’nın başkenti Viyana’da toplandı.

1935- İstanbul telefon şirketi, hükümet hesabına işletilmeye başlandı.

1936- İngiltere Kralı VIII. Edward, İstanbul’da Atatürk’ü musahabe etti.

1970- Şili’de toplumcu önder Salvador Allende başbuğ seçildi.

1970- Prof. Dr. Erdal İnönü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Rektörü oldu.

1990- Gazeteci yazar Turan Dursun, İstanbul’da uğradığı silahlı saldırıda yaşamını yitirdi.

1996- Abdi İpekçi cinayetinin sanıklarından Oral Çelik, İsviçre tarafından Türkiye’ye iade edildi. Çelik, 16 Eylül’de 17 sene aradan sonradan çıkarıldığı mahkemece tutuklandı.

2013- Edip Yaşar Kemal’e, Ermenistan Kültür Bakanlığınca “Krikor Naregatsi” nişanı verildi.

Share: