SAYİM HARMANCI/İBRAHİM YALDIZ – Türkiye’nin sunma fazla kar düz illerinden Hakkari ve Muş’ta, bu sene familya ayının sonuç günlerine girilmesine karşın beklenen yağışların gerçekleşmemesi vatandaşları hem şaşırtıyor hem de gergin ediyor.

Önceki yıllarda 2 metreyi çok düşünce bulunduğu, köylerde bir tane katlı evlerin yağız gömüldüğü Hakkari ve Muş, bu yıl sunma kurak dönemlerden birini yaşıyor.

Hava sıcaklığının mevsim normallerinin üstünde seyrettiği, bahardan kalma günlerin yaşandığı iki şehirde üstelik vatandaşlar kuraklığın yaşanmaması üzere yağışların başlamasını bekliyor.

Hakkari Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Akademisyen Prof. Dr. Mehmet Nuri Bodur, AA muhabirine, toptan ısınmanın dünya genelinde çekicilik koşullarının değişmesine, kâh bölgelerde çılgın, bazılarında da kuraklığa hastalık olduğunu söyledi.

Ülkede yağışların sonuç 10 yılda azaldığını, bunun de akarsu kaynaklarını etkilediğini belirten Bodur, şunları kaydetti:

“Kısaca 12 yıldır Hakkari’deyim. Burada ilk defa ilkgüz, antrakt aylarında yağışların on paralık olmadığını gördük. Hele Doğu Küçük Asya Bölgesi için kar yağışının önemi az çok iri. Bu yağışların bitkisel, tarımsal ve hayvanca üretimde katkısı var. Düz şeş sularını üstelik etkileyen tıpkı uzanım. Bölgede elan bu yağışların oluşmadığını görüyoruz. Genel namına değerlendirdiğimizde zaman normallerinin haddinden fazla altında tıpkısı yağmur oluştuğunu görüyoruz ki bu bile barajların doluluk oranlarının bağan seviyede kalmasına sebep oluyor.”

Bacaksız, mevki genelinde sonuç 50 yılda yalaz ortalamalarında artma, yağış miktarlarında eksilme olduğunu, bu nedenle gıda verimi ve bitkisel üretimde kayıpların yaşandığını aktardı.

“Geçen sene 1,5 metre kar vardı”

Hakkari’ye sadık Erkek köyünde besicilik eden Cindi Beyter ise yağışların azalması nedeniyle akarsu kaynaklarının azalmasından, ekincilik ve hayvancılığın bundan kontra etkilenmesinden endişe ettiklerini belitti.

Karın yağmasının nahiye amacıyla ferah olduğunu dile getiren Beyter, “Güzeşte sene bu vakitlerde 1,5 metreden çok kar vardı. Bu sene yağmadı. Faziletkâr kesimlerde biraz var. Besiciler hala merada hayvanlarını otlatıyor. Kar olunca işimiz henüz emekli oluyordu ama gökçe yazın fazlalaşan geçmesini sağlıyordu.” dedi.

Vatandaşlardan Nazif Çiftçi dahi bu zamana kadar kar yağmamasına şaşırdıklarını rapor ederek, “Daha geçmiş hakeza ayrımsız molekül görmedim. Keşke kar yağsa. Burada kar yağmaması bizim için çokça dokunaklı. Zemheri aylarında çekicilik elan soğuk olurdu. Evlerde kaloriferler hala 40 derecelerde. Geçen yıl 60-70’leri görüyordu. Tığ buna menus değiliz. Havalar yunak. Biz de dışarıda antlaşma geçiriyoruz.” diyerek konuştu.

“Susuzluk takip edilebilir tıpkı afet ve meteorolojik tıpkısı olaydır”

Muş Alparslan Üniversitesi Facia Yönetimi Aplikasyon ve Araştırı Merkezi Müdürü Dr. Öğretim Üyesi İskender Dölek, bu yıl yağışların mevsim normallerinin altında seyretmesinin vahim aynı kuraklık endişesini yanında getirdiğini söyledi.

Geçen yıl kış döneminde Muş’a 5,5 metre, bu yıl ise 5 santim kar yağdığını anlatan Dölek, şöyle konuştu:

“Ortalamanın çok altında olan yağışların yavaş aynı kuraklığa sebep olmasını bekliyoruz. Tamamında hidrolojik, meteorolojik, zirai ve sosyoekonomik anlamda bire bir susuzluk yaşanacak. Bu genişlik hayvanlarını otlatan besicileri sevindirse birlikte özellikle bu kuraklığın sarıkız üretiminde alçak anlamda sıkıntıya sebep adına gelecek sene elde edecekleri mal miktarı ve fiyatları üstünde da belirleyici olabileceğini düşünüyoruz. Susuzluk bu şekilde devam ettiği sürece canlılık üretiminde da alçak anlamda tenakus cins. Yağışsızlık izleme edilebilir tıpkısı facia ve meteorolojik tıpkı olaydır. Türlü önlemler alındığı taktirde kuraklığın etkileri genişlik hafif bir şekilde atlatılabilir.”

Kalan yalım ve mütenakıs yağış miktarı nedeniyle Muş’ta kuraklığın gelecekte daha iri sıkıntılar yaratabileceğini tabir fail Dölek, “Kullanılmamış yaptığımız trend analizlerinde 2050 yılına kadar Muş’ta yağış miktarının azalacağını düşünüyoruz. Buna kapalı adına kulaklığa dayanıklı im desenlerinin, Tarım ve Orman Müdürlüğü vasıtasıyla bölge amacıyla belirlenip burada ekincilik işleyen insanlarla paylaşılması gerekir. Iz deseni değişir, ürünü antrepo edebilecek hazneler veya mühendislik yapıları yapıldığında kuraklık gösterişli anlamda sevgili olmaktan yarar ve yönetilebilen benzeri sorun olmaya devam edebilir.” değerlendirmesinde bulundu.

Besici Mahmut Türker birlikte “Bu yıl hava haddinden fazla sunturlu gidiyor. Hayvanlarımız halen merada otlatıyoruz. Hayvanlarımıza şimdiye kadar yemleme vermedik. Sabık yıl bu vakitlerde haddinden fazla kar vardı. Amma demincek ilkbahar havası var. Bu bizim üzere bol amma gelecekte kuşkusuz peki bilemeyiz.” dedi.