Enerji ve Elbette Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, sabık yıl 1 bilyon 30 milyon dolar ile Cumhuriyet Altını tarihinin bor ihracat rekorunun kırıldığını belirterek, “Bu yıl yola çıkarken hedefimiz 1,1 milyar dolardı ancak bu sene yeni sözleşmeler, kullanılmamış pazarlar, eskimemiş bağlantılar sayesinde hedefimizi yukarı taraflı düzeltilmiş ettik. Bu sene hedefimizi 1,25 bilyon dolar ile geçen yılki rekorumuzu tekrarlamak yerine güncelledik.” dedi.

Dönmez, Balıkesir’in Bandırma ilçesinde Hitit Maden Genel Müdürlüğü Bandırma Bor ve Asit Fabrikaları İşletme Müdürlüğüne ilişkin ferrobor tesisinin ana atma töreninde yaptığı konuşmada, zaman tıpkısı zamanda Bandırma’nın düşman işgalinden kurtarılışının 100’üncü yıl dönümü olduğunu söyledi.

Yunan’ın 100 sene ilk şişman katliamlarla nice insanlık suçu işleyerek koku gölüne çevirdiği Anadolu’nun, yokluklar içre yeniden dirilişini kutladıklarını tamlayan Dönmez, şehitlik mertebesine erişen hep kahramanları rahmetle gazileri korku ve hürmetle andı.

Dönmez, ayağının tozuyla Özbekistan’dan Bandırma’ya geldiğini rapor ederek, “Sayın Cumhurbaşkanımızın liderliğinde Özbekistan’de az çok artağan görüşmeler yaptık. Enerjiyle ait gündemlerimizi muhataplarımızla yeniden ele aldık. Yıpranmamış gelişim birlikleri üzere görüşmeler yaptık. İnşallah önümüzdeki günlerde Özbekistan seyahatimizin müspet dönüşlerini almaya başlayacağız.” diyerek konuştu.

Türkiye’nin dört bir beraberinde yeni fabrikaların yükseldiğini vurgulayan Dönmez, şöyle bitmeme etti:

“Avrupa erke krizi zımnında bırakın eskimemiş tesisler, fabrikalar açmayı mevcutların kapanmaması amacıyla balaban ayrımsız çabalama içindeyken, Türkiye’üstelik seçme dolaşma kullanılmamış ayrımsız bünye devreye giriyor. Bulunan fabrikalarımız de sığa artışına gitmek için eskimemiş araziler bakıyorlar. Kullanılmamış makine ve teçhizat siparişleri veriyorlar. Sonuç 1 yıllık ithalatımıza baktığımızda araba teçhizatlarının nazik benzeri çoğalma gösterdiğini görüyoruz. Hangi emretmek bu? Fabrikalarımız üretim amacıyla gereken ekipmanlarını, altyapısını sağlıyor. Hamdolsun Sayın Cumhurbaşkanımızın zar ettiği üretim ve dış satım odaklı yıpranmamış iktisat modelimizin meyvelerini toplamaya başladık.”

Dönmez, ferrobor tesisiyle bu silsileye yıpranmamış bire bir bölüt henüz eklediklerini dile getirdi.

2018’birlikte yıpranmamış borak stratejilerini zar ettiklerini hatırlatan Dönmez, “Dünya borak üretiminde ve ihracatında lideriz. Geçtiğimiz sene 1 bilyon 30 milyon dolar ile Cumhuriyet Altını tarihimizin bor ihraç rekorunu kırmıştık. Bu yıl yola çıkarken hedefimiz 1,1 bilyon dolardı fakat bu sene kullanılmamış sözleşmeler, yeni pazarlar, eskimemiş bağlantılar sayesinde hedefimizi yukarı cepheli rötuşlu ettik. Bu yıl hedefimizi 1,25 bilyon dolar ile güzeşte yılki rekorumuzu tekrarlamak adına güncelledik.” ifadesini kullandı.

“Borda mülhak değerli yapıt dönemini başlattık”

Hedeflerinin sadece faziletkâr istihsal ve ihracat olmadığını belirten Dönmez, şunları kaydetti:

“Borda ilişik altın nişane dönemini başlattık. Geleneksel bor ürünlerinden gelecek uygulayım bilimi borak ürünlerine geçişi asıl tasavvur yerine belirledik. 2019 yılında borak karbür tesisimizin temelini atmıştık. İnşallah bu yılın sonuna akla yatkın borak karbür tesisimizi devreye alacağız. Borak karbür, faziletli direnç ve sağlamlık oranı sebebiyle savunma sanayinde sıklıkla geçer not tıpkı iz. Personel kıyafetleri ve araçların zırhlanmasında, nükleer enerjide ve aşınmaya dair mekanik parçaların üretiminde bor karbür ciddi ayrımsız bileşen. Bor karbürün neredeyse tamamını sıkı dışından ithal ediyorduk. Apayrı benzeri ifadeyle bor cevherini sıkıntılı dışına ihraç ediyorduk. Sonraları munzam altın ürünlere evirmek vasıtasıyla faziletkâr fiyatlarla ithal söylemek durumunda kalıyorduk. bundan sonra artık o efdal bedellerle ithal ettiğimiz bor karbürü Bandırma tesislerinde üretir ayla geleceğiz. Böylelikle ayar zincirinin tamamına ehil olacağımız imkanlara birlikte kavuşmuş olacağız. Soruyorum; borazan madenden çıkarıp ihraç almak nerede, melfuf kızıl kitap haline getirip derece katıp ihraç buyurmak nerede? Aradaki devasa farkı görüyorsunuz.”

Bakan Dönmez, biraz 100 dolar mertebesinde satılan cevheri şimdi borak karbürde belki 30 bin doların üzerinde, bugün temeli atılmış ferroborda dahi tonunun 8-10 bin dolar aralığında satılacağını kaydetti.

Dönmez, borak karbürün arkası sıra lityum üretim tesisi üzere da kolları sıvadıklarını anlattı.

İki yıl evvel dünyada ilk kez likit borak atıklarından lityum üretimine Eskişehir Kırka’daki uçman tesislerde başladıklarına değinen Dönmez, “Lityum üretimi Hitit Maden’deki arkadaşlarımızın 3 almanak AR-GE faaliyetlerinin ürünü. Yüzdelik 100 Eti Maden’e saf ayrımsız yöntemle dünyada ilk kez beğenilen bu teknik yardımıyla atıklardaki bor ve lityum ayrıştırıldı. Yıllardır atılan yerine depoladığımız ürünlerin içindeki lityumu anlayışsız edinim becerisi ve yeteneğini kazandık.” bilgisini verdi.

Eti Eroin’in bu istihsal yönteminin patentini almak için ilişkin kurumlara müracaat yaptığını nâkil Dönmez, konuşmasını şöyle sürdürdü:

“Milletimizin hikayesi imkansız denilen yerde başlar. Ulus namına en sevmediğimiz kelime ihtimal üstelik imkansız. Şayet inanıyorsak başaramayacağımız hiçbir husus yok. İşte lityumun üretilmesi de buna genişlik adamakıllı örneklerden biri. Yıllık 10 titrem üretim kapasiteli uçucu tesisimizin açılışını Sayın Cumhurbaşkanımızın katılımlarıyla yapmıştık. Tayyareci tesisimizde sınai üretim üzere zaruri bilcümle aşamaları tamamladık. Bu sene içerisinde inşallah biri Eskişehir Kırka’de, biri yine Bandırma’bile görünmek üzere toplanmış 700 ton kapasiteli iki yeni lityum tesisimizin temelini atacağız. Akıbet yıllarda domestik teknolojimizin gelişmesiyle alay malay lityuma talep balaban oranda arttı. İthalat eliyle karşıladığımız tıpkısı yapıt. Özellikle kim Kovid döneminde biliyorsunuz tedariki de berenarı yumruk karşılanan bire bir üründü. Lityum ithalatına yılda 35 milyon dolar ödüyoruz. Ülkemizin yıllık lityum ihtiyacı ortalama 1200 ila 1300 ton beyninde değişiyor. Tamlık sığa çalışacak lityum tesislerimizde inşallah ihtiyacımızın yarısından fazlasını bundan sonra yerel üretimle karşılayacağız. Ateş Parçası cihazlar, tabletler, bilgisayarlar ve domestik otomobilimiz özellikle görünmek üzere beyinli teknolojilerde yerlilik oranımızı bu şekilde artıracağız.”

“İleri uygulayım bilimi ürünlerde yerel istihsal kıymetli toprak elementleri kullanacağız”

Icra Vekili Fatih Dönmez, eşsiz yerey elementlerinin üretimiyle ait bakir tıpkı aşama attıklarını, bunun hikayesinin de lityum kabilinden eskilere dayadığını belirtti.

Eskişehir’in Beylikova ilçesi Kızılcaören mevkisinde 2011’birlikte geçmiş sondajı yaptıklarını anımsatan Dönmez, “Yapılan analizler sonucu sahada 694 milyon titrem nadir arazi elementi rezervi keşfettik. Bu keşifle Beylikova sahamız, ihtiraz miktarı açısından dünyanın genişlik iri ikinci çekince sahası olarak kayıtlara geçti.” dedi.

Rezervi bulup üretmekten henüz nadir olanın, bu rezervleri aleniyet ve uç ürüne dönüştürecek yapılış yatırımlarını boşaltmak olduğunu vurgulayan Dönmez, sözlerini şöyle devam etti:

“Burada dahi öncelikle üretim imkanını görebileceğimiz uçman tesisi nesir edeceğiz. Burada nadir yerey oksitlerinin üretim optimizasyonunu imtihan edeceğiz. Daha önce bu çalışmaları laboratuvar içre AR-GE çalışmaları çerçevesinde gerçekleştiriyorduk. Hamdolsun buradan müspet sonuçlar aldık. Bundan Sonra uçman tesisimizin nesir aşamasına geldik. Tayyareci tesisimizi inşallah bu yıl içerisinde devreye alacağız. İlk etapta bu tesiste, almanak 1200 ton gevher işleyeceğiz. Uçucu tesisten aldığımız sınav sonuçlarına göre da sınai bünye yatırımına başlayacağız. Endüstriyel tesiste da almanak 570 bin titrem cevher işleyerek, 10 bin titrem kıymetli yerey oksitleri, 72 bin titrem baritin, 70 bin titrem florit ve 250 titrem toryum üreteceğiz. Daha Çok demirkapan, rüzgar türbin motoru, elektrikli açacak motoru, roket füze parçaları, uçak, helikopter ve roket motoru, buhar ve gaz türbinleri, lazer ve uydu sistemleri gibi müstakbel teknoloji ürünlerde yerel üretim kıymetli yerey elementleri kullanacağız.”

“Ferrobor üretiminin ardından bu alanda rakipsiz olacağımıza inanıyoruz”

Bakan Dönmez, bugün borak cevherinde melfuf derece odaklı yıpranmamış tıpkısı tesisin elan temelini attıklarını bildirerek, ati uygulayım bilimi ürünlerde geçer not ferroborun alelhusus çeliğe eklendiğinde mukavemetini artırdığını aktardı.

Türk çeliğinin dünyada kalitesiyle meşhur olduğunu kaydeden Dönmez, şu ifadeleri kullandı:

“İnşallah ferrobor üretiminin peşi sıra bu alanda rakipsiz olacağımıza inanıyoruz. Polat üretiminin yanı sıra neodiyum demirkapan, trafo çekirdekleri, otomobillerin polat aksamları, mızrap enjeksiyon dökümleri kadar mukavim çokça alanda ferrobor kullanılıyor. Ayrıca tıp elektroniği ve karı elektronik eşyaların üretiminde da sakil olarak makbul aynı materyal. Ferrobor üretimi bu teknolojilerin üretimi ve yerlileştirilmesi hesabına büyük tıpkısı kazanç sağlayacak bizlere inşallah. Fabrikamız almanak 800 titrem üretim kapasiteli olacak. İnşallah önümüzdeki yılın bu aylarında hedefimiz Bandırma’nın kurtuluşunun olduğu 17 Eylül’e bu tesisi eklemek. İnşallah hep birlikte o günleri görürüz. Bu tesisimizde 100 vatandaşımızı birlikte istihdam edeceğiz. Ferrobor tesisimizin mehabetli tıpkı özelliği daha var. O üstelik yatırımımız aynı zamanda uygulayım bilimi transferini bile içeriyor. İnşallah ilerleyici zamanlarda buradan elde ettiğimiz tecrübelerle bu teknolojinin yerlileşmesinde bile oylumlu adımlar atacağımıza inanıyorum.”

Dönmez, hep gayretlerinin yerel üretim amacıyla olduğunu anlatarak, “Türkiye’nin potansiyeli ve ehil oldukları ortada. Elan fazlasını yapabileceğimiz dahi biliyoruz. Çünkü bizim bir idealimiz var. Gelecek yüzyıl, Türkiye yüzyılı olacak. Gelecek çağ, Türkiye’nin rastgele alanda varlığını hissettirdiği bir asır olacak. Zaman yapılan hep bu altyapı yatırımları, bütün bu dev projeler bugünden yarına geleceğin Türkiye’si için.” diye niteleyerek konuştu.

Enerjiden ulaştırmaya, sanayiden teknolojiye büyüklüğünde yaptıkları bilcümle bu yatırımların meyvelerini toplayacakları günlerin kapıyı çalmaya başladığını vurgulayan Vekil Dönmez, “Türkiye, geçmiş yıllarda sanayi 2.0’ları, 3.0’ları kaçırdı ama bundan ahir trendlerin belirleyicisi yerinde olacak. Gücümüz bile altyapımız üstelik özgüvenimiz dahi imkanlarımız dahi kayırıcı gücümüz dahi var. İnşallah bu dev adımlarla her alanda kişi münezzeh yeterliliğini sağlamış, milli bağımsızlığını erke bağımsızlığıyla eroin bağımsızlığıyla uygulayım bilimi bağımsızlığıyla perçinlemiş bire bir Türkiye olacak.” değerlendirmesinde bulundu.

“Cumhurbaşkanımız başladığı tek işi yarıda bırakmamıştır”

Cumhuriyet tarihinin yer balaban sosyal bölük projesine üstelik değinen Bakan Dönmez, sözlerini şöyle tamamladı:

“Serencam günlerde biliyorsunuz içtimai göz projesi tartışılıyor gündemde. Birileri da bundan sonra ‘İşte bunların temellerini atacaklar amma acaba bitecek mi?’ diye milletin kafasını karıştırmaya çalışıyorlar. Elan geçmiş birlikte 1 milyonun üstünde içtimai konutu bu hükümet vatandaşıyla ılımlı, az gelirli vatandaşıyla buluşturdu, 250 bini üstelik buluşturacağız. Unutmayın, Cumhurbaşkanımız başladığı hiçbir işi yarıda bırakmamıştır. İki yıl önce elbet burada borak karbürün temelini attık, şimdi işte önümüzdeki aylar içerisinde inşallah devreye alacağız. Bugün temelini attığımız ve atacağımız tesisleri üstelik bir şekilde yapacağız. Tığ bu tür eleştirileri yer yağı doğal gaz ararken bile duymuştuk. ‘Arayamazsınız.’ dediler, aradık. ‘Bulamazsınız.’ dediler, bulduk. Şimdi bile ‘Çıkartamazsınız.’ diyorlar. Biz birlikte dedik ki ‘Nasıl bulduysak anca çıkartacağız.’ Sabredin 2023’te kendi gazımızı insanımızla buluşturacağız Allah’ın izniyle.”