Dünyanın sunma nazik mermer antika kenti olmasının beraberinde, gladyatörler ve fazla kenti adına üstelik tanıdık UNESCO Acun Kültür Mirası Arızi Listesi’nde kayran alan Muğla’nın Yatağan ilçesindeki Stratonikeia Antik Kenti Sedir Binası’nda blok mermerler üzerinde mevcut çakılı eşit (Narh) kararnamesi, kentin Roma döneminde yaşadığı iktisadi kriz ve erdemli enflasyona cebin verilen mücadeleyi içeriyor.
Sabit kıymet kararnamesi karaborsaya sebep oldu
Yaşanan kazançlı krizden çıkmak amacıyla dönemin Roma İmparatoru Diockletianus; seçme alanda kalan fiyatları belirlemek, eşit artışlarını kaplamak için çıkardığı Narh (Tüketicinin korunması amacıyla makul mecburi tüketim malları amacıyla devletçe sunulan sabit karşılık) Kararnamesi’nin de işe yaramadığı otaya imdi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Turhan Kaçar, İmparator Diockletianus’un fiyatların yükselişini kontrol edemeyince dondurma kararı alarak sabitlediği ve bunu bile sedir binasındaki iri mermer bloklara yazmasına karşın kudretli olamadığını açıkladı.
Sığır hitit kilosu 80 denari, askerlerin yıllık maaşı bin 600 denari
Roma İmparatoru Diockletianus vasıtasıyla çıkarılan Narh Kararnamesi ile kâh zorunlu istihlak maddeleri, çeri maaşları, çul eşyası fiyatları, vasıflı ve niteliksiz işçi fiyatları mermer bloklara yazıldı. Bunlar arasında bir öğretmenin almanak maaşı 600 denari olurken, askerin yıllık maaşı Bin 800 denari, 1 kilo sığır hitit 20 denari, nitelikli balığın kilosu ise 50 denari, ayçiçek yağının kilosu 80 denari ve marul, karpuzun tanesi da 1 denari adına sınırlı.
“Sabit fiyat kararnamesi fiyatların artmasına ve karaborsaya bozukluk olmuş”
MSKÜ Rektörü Prof. Dr. Turhan Kaçar, Stratonikeia Antika Kenti’nin sedir binasındaki Narh Kararnamesi’nin gerçekte bire bir imparatorluğun ekonomik krizden depar çabalarını yansıttığını açıkladı. Rektör Kaçar, “Stratonikeia Muğla bölgesi için çok kebir tıpkısı kent. Burası aynı zamanda Roma İmparatorluğu döneminde halihazırdaki yapıların mefret benzeri kısmı 2’nci, 3’üncü yüzyıllara tarihleniyor. Aynı zamanda bura bilhassa agorasında düzlük kayran İmparator Diockletianus’un değer kararnamesinin gösterildiği, bir ayrıksı ifadeyle Narh Kararnamesi ile esasen Roma kentleri içerisinde Diockletianus’un fermanını barındıran ender kentlerden birisi. Bu yönü ile çok koskocaman. Bu kararname hangi işe yarıyor? Bu kararname değme şeyden evvel imparatorluğun 3’üncü yüzyılda yaşadığı soylu erki krizden depar çabalarını yansıtıyor. Bu şu anlama geliyor. İmparator fiyatların yükselişini arama edemeyince fiyatları dondurmaya karar vermiş. Bunda kudretli olabilmiş mi? Elbette yararlı. Zira fiyatlar piyasada oluşuyor ve imparatorun karşılık kararnamesi fiyatların daha bile azmasına yahut bambaşka bir şekilde karaborsanın oluşmasına kez açmış. Kentte ara sıra sütunların üzerinde gördüğümüz yazılardan anlaşıldığı kabil 4’üncü, 5’inci ve 6’ncı yüzyıllarda yani Zihayat Antik Çağ döneminde dahi haddinden fazla eke anıtlar, ameliyat devam ediyor. Yani şehir hem Roma Dönemi’nde, hem Bizans Dönemi’nde, Osmanlı Dönemi’nde ve günümüzde camimizden dahi anlaşıldığı kabilinden Cumhuriyet Altını Dönemi’nde üstelik önemini himaye etmeye bitmeme ediyor” dedi. – MUĞLA
