Düzentileme ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, EYT ilişkin çalışmanın akıbet aşamasına gelindiğini ve aralık ayında kamuoyuyla paylaşacaklarını müjdelemişti.
“4,5 MİLYON İNSANIMIZI EMEKLİ EDECEĞİZ”
Milyonlarca kişiyi ilişkin düzenlemenin detayları zül edilirken SELIM Parti Umumi Başbuğ Yardımcısı Vedat Demiröz’den şaşırtı bir açıklama geldi. Çorum’da gazetecilerle bire bir araya mevrut Demiröz, “Bizim karaca deliğimiz bu. Almanya bunu gördü. Sistemi oturttu. Biz senelerce siyasal sebepler nedeniyle tığ bu işi oturtamadık. İyi tıpkı uzlaşmayla 4,5 milyon insanımızı, isteyenleri emekli edeceğiz” ifadelerini kullandı.
EYT SORUNU NASIL ORTAYA ÇIKTI VE ELAN ÖNCEKI EMEKLİLİK ŞARTLARI NASILDI?
1999 yılında yürürlükte olan 506 Çevrilmiş Içtimai Sigortalar Kanununa 4447 sayılı Kanunla eklenen geçici 81’inci maddenin (B) bendi ile 8 Eylül 1999’dan önceki sigortalı olanların emekliliği türe ika koşulları değiştirildi. Bu tarihten sonra emekliliğe türe kullanmak üzere sigortalılık süresi ve prim ahit sayısının yanında, yaş koşulu birlikte aranmaya başlandı.
Değişiklikten geçmiş, emekliliğe adalet kazanabilmek için sigortalılık süresi ve prim gün sayısındaki koşulların karşılanması yetiyordu. Ayrım öncesinde kadınlarda 20, erkeklerde ise 25 sene sigortalılık süresi ve 5000 gün koşulunu hesabına getirenler zor olabiliyordu.
1999’DAKİ DEĞİŞİKLİK EMEKLİLİK KOŞULLARINI NASIL ETKİLEDİ?
1 Orak Ayı 1994’te ilk kez sigortalı adına çalışmaya başlayan 1 Karı 1972 doğumlu koca işçi, çalışmaya başladığı dönemde yürürlükteki 506 az Sosyal Sigortalar Kanununa göre 25 yıl sigortalılık süresini ve 5000 prim gününü tamamladığında emekli olabiliyordu. Yani bu iştirakçi 25 almanak sigortalılık süresini tamamladığı 1 Orak Ayı 2019’bile 5000 prim haset varsa gözyaşı koşulu aranmadığı üzere 47 yaşında zahmetli olabilecekti.
1999’daki değişikliğin ardından bire bir işçi, çalışmaya ilk kez 1 Orak Ayı 1994’te başladığı için 25 sene sigortalılık süresi, 55 yaş ve 5750 dönüş prim ifa koşulunu hesabına getirdiğinde zor olabilme hakkı kazanabilir duruma geldi. Yani kanun değişikliği ile bu işçinin emekliliği 8 yıl ötelendiği üzere 750 zaman de caba prim ödemesi istendi.
MEVCUT KOŞULLARDA NASIL EMEKLİ OLUNUYOR?
1 Teşrinievvel 2008’birlikte yürürlüğe giren 5510 mahdut Toplumsal Sigortaları ve Umumi Esenlik Sigortası Kanunu ile tekaütlük yaşı kademeli kendisine yükseltilirken, prim ifa zaman sayısı işçilerde (SSK) 7200, esnaf ve çiftçilerde (Bandaj-Düzem) ise 9000’e çıkartıldı. Yasa yürürlüğe girdiğinde kadınlarda 58, erkeklerde 60 olan emeklilik yaşı aşamalı namına yükselmekte ve 2048 yılında avrat ve erkek sigortalı ayrımı yapılmadan 65 hoşnutluk yükselecek.
Örneğin ilk defa çalışmaya Ağustos 2022’dahi başlayacak aynı kişi, tek meydanlık vermeden 7200 gün çalışması halinde prim koşulunu Ağustos 2042’birlikte namına getirecek. Ağustos 2042’birlikte prim koşulunu hesabına getiren eş sigortalı 64 yaşında, avrat sigortalı ise 62 yaşında tekaüt olacak.
EYT’LİLER NE İSTİYOR, DAVA ETKILI KAÇ KİŞİ?
Emeklilikte hoşnutluk takılanlar, tekaütlük koşullarında 1999’üstelik yapılan değişikliğin geçmişe dönük uygulanmasına akıbet verilmesini, gözyaşı şartı aranmadan, sigortalılık süresi ve prim günü koşullarını sağlayıp tekaüt olmayı istek ediyor.
Nisan 2022 bakımından Içtimai Asayiş Kurumu’na (SGK) mukayyet 4/a (SSK) kapsamında 16 milyon 406 bin, 4/b (Bent-Seviye) kapsamında 3 milyon 32 bin sigortalı bulunuyor.
Tahminlere göre, 4/a ve 4/b almak üzere toplam 19 milyon 726 bin sigortalıdan kısaca 5-6 milyonu EYT sorunu yaşıyor.
