Tarım ve Orman Bakanlığı ile Avrupa Birliği (KEZ) gelişim birliğinde nesli tükenmekte olan hayvan ve bitkilerin korunması üzere hayata geçirilen proje kapsamında Harran kertenkelesi, çokgözlü Hatay mavisi (kelebek), bozkır kartalı, kedigillerden savacı ve Hasbenli sığırkuyruğu bitkisi dulda altına alındı.

Türkiye’bile biyoçeşitliliğin korunması için Ekincilik ve Orman Bakanlığı ile Avrupa Birliği gelişim birliğinde, Ağustos 2020’da “Bakir Benzeri Yöntem Bilimi Kapsamında Türkiye’nin Nesli Ateş Altında Türleri İçin Zümre Eylem Planları Hazırlanması, Uygulanması ve İzlenmesi Projesi” hayata geçirildi.

Projeyle, Türkiye Cins Himaye Stratejisinin oluşturulması ve Zümre Gösteri Planlarının hazırlanması için tehlike altındaki türlerin önceliklendirilmesine yönelik yöntem bilimi oluşturulması hedefleniyor.

Bu hedefler doğrultusunda nesli nâr altındaki türleri tayin etmek üzere dört kategoride 20 ayrımlı ölçüt oluşturuldu.

Bu kriterlere akla yatkın namına, Harran kertenkelesi, bire bir kelebek türü olan çokgözlü Hatay mavisi, step kartalı, kedigillerden karakulak ve Hasbenli sığırkuyruğu bitkisi dulda altına alındı.

Siper altına alınan türlerden Harran kertenkelesi ile ilişkin Şanlıurfa’birlikte “Harran Kertenkelesi Gösteri Planı Çalıştayı” düzenlendi.

“Türler üzere eylem planları hazırlanıyor”

Çalıştayda AA muhabirine değerlendirmelerde mevcut Tarım ve Orman Bakanlığı Tabiat Siper ve Milli Parklar (DKMP) Umumi Müdürlüğü Çandır Hayatı Dairesi Garip Himaye Faaliyet Grubu Sorumlusu Yoksulluk Tehlikeli, siper altına alınan türlerle ait öncelikle eylem planları hazırlandığını söyledi.

Ağır Sıklet, şöyle bitmeme etti:

“Eylem planlarını yaparken asıl depar noktalarımızdan biri, türü korumakla alay malay kamuoyunu ışıklandırmak, kurumsal kapasiteyi yükseltirken benzeri zamanda kamunun ve halkın kapasitesini yükseltmektir. İnsanların siper tedbirlerine bir şekilde saygı göstermelerini, bizler vasıtasıyla önerilen dulda tedbirlerine uymalarını istiyoruz. Geriden Geriye avcılık yapmamalarını, bitkileri çiçeklenme dönemlerinde koparmamalarını istiyoruz.”

Gösteri planları tamamlanan hayvan türlerinin bazılarının takılan vericiler marifetiyle izlendiğini, izlem çalışmalarının değerlendirildiğini anlatan Ağırbaşlı, “Korumaya aldığımız gâh kıymetli çeşitler, halkımızın hoşuna gidiyor ya da ayrımlı maksatlarla araziye çıkıp kendileri amacıyla peyda etmek isteyebiliyorlar. Ancak bunlar hassas, çok az alanda kıpırdak, endemik olan, belki belli bir bölgede tüvana bitki ve çalışkan oldukları için çabucak 5-10 lime olabiliyor. Ayrımsız tanesini kopartırsanız veya canlıları korumazsanız yüzde 20’sini bulunmayan etmiş oluyorsunuz.” diye konuştu.

“Hangi türlerin yer kritik durumda olduğunu ortaya çıkardık”

Metin haddinden fazla türün iklim değişikliği ve küresel ısınma dolayısıyla çökmek üzere olduğuna dikkati çeken Ekincilik ve Orman Bakanlığı DKMP Umumi Müdürlüğü Yaban Hayatı Kat Başkanlığı ekincilik ve orman uzmanı Dr. Burak Tatar üstelik ayrımsız türün korunmasının başka türlerin birlikte korunmasını sağlayacak projeler ürettiklerini ve amme kaynaklarını koruyarak sınırlı kategorilerin oluşturulduğunu söyledi.

Tatar, bu kategoriler doğrultusunda siper altına alınmasına değişmeyen sunulan çeşitler karşı şunları söyledi:

“Projemizde evleviyet verdiğimiz ve dört küme altında topladığımız 20 farklı kriter vardı. Bu 20 kritere göre Türkiye’deki hep türler, kuşlar, memeliler, sürüngenler, amfibiler, nebatat, omurgasız türlerden bazılarını netleştirdik. Veri adamlarını topladık, toplantılar yaptık ve puantaj sistemini kullanarak türleri planladık. Böylelikle hangi türlerin yeryüzü ciddi durumda olduğunu ortaya çıkardık. Herhangi Bir taksonomik gruptan bir tane tayyareci çeşit seçtik. Kuşlar, memeliler, sürüngenler, nebatat ve omurgasızlar şeklinde 5 grupta netleştik. Hepsini kaşkariko edecek aynı tuhaf seçtik ve benzeşim eylem planları hazırlamaya değişmeyen verdik. Sürüngenlerden Harran kertenkelesi, kuşlardan Step kartalı, memelilerden bir kedigil türü olan resul, omurgasızlardan Hatay’bile tüvana kelebek türü ve bitkilerden Çanakkale civarında endemik olan, hoppadak o bölgede yayılış gösteren Hasbenli sığırkuyruğu üzerinde himmet kararı aldık.”

Tatar, hazırladıkları eylem planlarının elan sonra farklı türlerle ilgilendiren yapılacak gösteri planlarına analog oluşturacağını bildirdi.

“Bir Nice nev Harran kertenkelesi kadar şanslı değil”

Harran kertenkelesinin dulda altına alınması çalışmalarında topluluk lideri kendisine görev kayran Borut Rubinic ise bahis konusu elöpen türünün, haddinden fazla kısıtlanmış tıpkı bölgede bulunması sebebiyle dünyada nazirsiz aynı asıl olduğunu söyledi.

Bir Nice türün Harran kertenkelesi büyüklüğünde bahtlı olmadığını anlatım fail Rubinic “Ancak Harran kertenkelesini bulunmayan olmaktan istirdat kabiliyetimiz var. Ayrımsız zamanda Türkiye için bayrak benzeri tuhaf olduğunu düşünüyorum. Çünkü makul benzeri bölgeye başmaklık çok çok sürüngen ve omurgasız türü bulunmuyor. Hususi bire bir tuhaf yerine tanıtımı yapılabilir ve böylece elan serbest ilmî toplulukların dikkati çekilebilir. Adeta panda kabilinden sınırlı tıpkı alana has ayrımsız nev. Burada bulunması hem benzeri şans hem da lütuftur.” dedi.